Nga Ivana Biliq
Nëse kosovarët nuk janë të lirë të shkojnë në botë, mirë, FemArt ua ka sjellë gjithë botën në një festival teatror njëjavor. Më shumë se 150 artistë dhe aktivistë nga 15 vende – Kosova, Austria, Franca, Izraeli, India, Venezuela, Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Libani, Maqedonia e Veriut, Sllovenia, Serbia, Spanja, Belgjika dhe Polonia – do të marrin pjesë në rreth 30 aktivitete. në institucione të ndryshme kulturore nëpër Prishtinë dhe Mitrovicë. Çfarë ngjarjeje për gratë në Kosovë, rajon dhe në mbarë botën! Për më shumë se një dekadë, FemArt ka promovuar vlerat feministe, duke e vënë gjithashtu këtë vend të vogël ballkanik në qendër të vëmendjes së kulturës në rajon. Gjatë këtyre shtatë ditëve, teatrot, restorantet, hotelet, kafenetë dhe rrugët do të jenë vendet e takimeve, mbledhjeve, muhabeteve, diskutimeve të thella dhe më e rëndësishmja, miqësive të reja. Gjatë këtyre shtatë ditëve Kosova do të jetë skena botërore!
Motoja e këtij viti është “KALLE TUTËN”. Bëhet fjalë për guximin, për dashurinë dhe dritën. Siç kam dëgjuar disa gra të mençura të thonë: “Vetëm një rreze drite mjafton për të ndriçuar një dhomë të tërë”. Të gjithë kemi frikë dhe mekanizma të ndryshëm për tu përballuar. Disa burra dhe gra ndanë mendimet e tyre rreth kuptimit të sloganit të këtij viti, kuptimin e frikës dhe asaj që përfaqëson frika për ta.
Një e grua re tregoi se si e kuptoi se jeton me frikë çdo ditë dhe se vazhdimisht ndihet sikur është në modalitetin e luftimit ose ikjes; prandaj, ajo po pyet veten: pse të mos krijojë diçka prej saj? Pse të mos e shndërroj në fuqi të saj dhe ta kalli tutën? Për një grua tjetër, ideja për të kallur tutën tuaj do të thotë që ju po e trajtoni në mënyrë agresive frikën tuaj, duke vënë shumë energji në të. Sipas mendimit të saj, frika është refuzim shoqëror dhe ajo dëshiron ta kallë atë sepse dëshiron të mbajë veten përgjegjëse në vend që të stërmendojë shumë. “Unë dua t’i vë flakën kësaj frike.”
Për një bashkëbisedues tjetër, “ta kallësh tutën” do të thotë “(…) të pranosh frikën tënde, ta përballosh dhe të shpëtosh disi prej saj. Kisha disa frikë dhe më e madhja ishte frika nga e ardhmja dhe të mos dija se çfarë doja të bëja dhe akoma më e madhe të dija se çfarë të bëja, por të mos dija se si të arrija atje. Të kallësh këtë tutë është të përpiqem të mos shqetësohem për gjërat që nuk mund t’i kontrolloj dhe të përpiqem të jetoj në të tashmen. Unë po e kalli tutën time për atë që do të vijë në të ardhmen, sepse ajo vlen për mua për të eksploruar në të ardhmen.”
Është disi në natyrën tonë që të duam t’i heqim qafe frikat, t’i djegim, t’i asgjësojmë, t’i eliminojmë, t’i zhdukim. Por, për të qenë të guximshëm, nuk duhet të kemi frikë nga frikat tona. Ne duhet t’i përvetësojmë ato; ne duhet t’i trajtojmë ato në burimin e tyre. Ne duhet t’i shërojmë ato.
FemArt u hap me një tekst të viteve 1930 që ka gjetur vendin e tij edhe në shoqërinë e sotme. Skenari i performancës së sotme është në një kafene me llambadarë me shkëlqim. Në fillim është pothuajse një ambient si kabare, i ndërthurur me zhanre xhazi, hip-hopi, dance-popi dhe chanson française. Shtëpia ishte plot dhe të gjithë po kërkonin një vend të lirë. Dukej se të gjithë donin të ishin këtu sonte.
Kalle Tutën – fillon këndimi tradicional me një kitarë dhe një def.
Dhe pastaj, gra të ndryshme me personalitete të ndryshme nga jashtë dhe brenda fillojnë të hyjnë brenda. Fefu, Cindy, Christina, Julia, Emma, Paula dhe Sue janë vetëm shtatë shoqe të zakonshme që flasin me njëra-tjetrën për gjëra të zakonshme. Megjithatë, Fefu është më dominuese se të tjerat, duke portretizuar karakteristika të ngjashme me burrat, ashpërsinë dhe madje edhe dhunën. Shoqet e saj, të gjitha përveç njërës – Julia, nuk e kundërshtojnë atë; vazhdojnë në monotoninë e tyre. Sikur nuk dinin çfarë të bënin me jetën e tyre. “A kanë frikë të jetojnë?” po pyesja veten.
Por Julia është ndryshe. Julia sfidon Fefu, Julia ngre zërin, Julia flet. Shfaqja përfundon me dy aktoret që i thonë njëra-tjetrës të luftojnë, të jenë të guximshme. Për të luftuar sistemin, për të luftuar frikën. Për ta kallur tutën e tyre.
Ne jemi ende një shoqëri me trauma të pashëruara nga lufta, me një dominim ende të pranishëm të dhunës. Viktimat nuk lirohen nga dhuna, është sikur po bëjnë të njëjtën gjë me atë që u është bërë atyre, duke përdorur armë dhe agresion. Agresioni është i depozituar brenda. Sidoqoftë, dashuria është e vetmja mënyrë për të shëruar. Dashuria dhe mbështetja janë të nevojshme për t’u shëruar dhe për të ndërtuar besimin. Siç tha vetë regjisorja: “Dashuria është dashuri” dhe dashuria është e nevojshme për të luftuar betejat tona të përditshme.
